Dag in dag uit, week in week uit, loopt men de kans geconfronteerd te worden met minder wenselijke omstandigheden. Op de een of andere manier slaagt men erin zich door deze omstandigheden heen te worstelen, in de overtuiging dat er niet veel is dat men kan doen om zijn lot te verbeteren. Wellicht levert een project op het werk, dat maanden van voorbereiding heeft gekost, niet het verwachte succes op; wellicht is de productiviteit op kantoor het laatste kwartaal scherp gedaald; of de verbouwing van een huis neemt meer tijd in beslag dan men had gedacht. Voor velen van ons zijn dergelijke situaties maar al te gewoon.

Maar dit hoeft niet de normale gang van zaken te zijn. Mensen kunnen een gelukkig leven leiden en hun doeleinden bereiken, op elk gebied van hun leven – voor zichzelf, in hun gezin, op hun werk, enzovoort. De doelstellingen die iemand eens voor ogen had, kunnen wel degelijk worden verwezenlijkt. 

Als dergelijke doelen niet worden bereikt of als men zich in omstandigheden bevindt die achteruitgegaan of verslechterd zijn, dan is hiervoor een geldige oorzaak aan te wijzen. Het idee dat dingen in feite worden veroorzaakt, is iets wat mensen zich vaak niet realiseren. Ze vinden niet vanzelf plaats. Achter elke situatie bevinden zich redenen – redenen waarop mensen zelf controle kunnen uitoefenen. 

Als zij dit niet weten, laten mensen het vaak over aan het “lot”, of aan bijgeloof, waarzeggerij of astrologie om hun bestemming of hun toekomst voor hen te bepalen. Velen hopen tevergeefs dat er verder niets meer fout zal gaan, of ze houden zichzelf voor de gek door te geloven dat het leven nu eenmaal een strijd is. 

Bijvoorbeeld: een boer die in een bepaald jaar een zeer slechte oogst heeft gehad, kan daar geen plausibele verklaring voor vinden. Hij heeft er geen idee van dat hij zelf deze situatie veroorzaakt heeft. Bij nadere beschouwing zou men echter ontdekken dat hij tevoren verzuimd had goed voor het zaaigraan te zorgen, waardoor het ten prooi is gevallen aan insecten. Omdat hij zich daar niet van bewust is, zou hij allerlei vreemde “redenen” kunnen bedenken of het gewoon kunnen wijten aan domme pech. 

In een fabriek waar de productie laag is, zou het management verschuivingen kunnen gaan aanbrengen in de personeelsbezetting, nieuwe arbeiders gaan aannemen, enzovoort, in een poging de productie te verhogen voordat de fabriek ten onder gaat. Maar de leidinggevenden missen misschien de bekwaamheid die nodig is om de gang van zaken in hun eigen bedrijf werkelijk goed te inspecteren en de oorzaak van de situatie te vinden. Wanneer men de zaak onder de loep neemt, ontdekt men wellicht dat de grondstoffenleveranciers weigeren om te leveren, omdat de boekhoudafdeling van het bedrijf de rekeningen niet betaalt. 

Voor het overzien, het aanpakken en het verbeteren van dergelijke situaties, op welk gebied van het leven dan ook, is het nodig dat men over de bekwaamheid beschikt om feitenonderzoek te doen – dat men het vermogen heeft om logisch te denken en dingen tot op de bodem uit te zoeken.

Feitenonderzoek is het zorgvuldig blootleggen en uitsorteren van feiten. Bij het doen van onderzoek brengt men zorgvuldig bijzonderheden aan het licht en inspecteert die in een poging de werkelijke feiten aan de weet te komen, speciaal toegespitst op het vinden van een oorzaak. 

Bij een goed onderzoek wordt de stand van zaken waarmee men geconfronteerd wordt, tot op de bodem uitgezocht. Men ziet bijvoorbeeld dat de productie in de een of andere organisatie teruggelopen is. Dit is een niet-optimale situatie die aan een onderzoek moet worden onderworpen en waarvan de oorzaak moet worden gevonden. Het doen van feitenonderzoek kan ook worden toegepast op iemands persoonlijke leven om de omstandigheden ervan te verbeteren. 

Als men een feitenonderzoek doet, stelt men zich ten aanzien van de bestaande omstandigheden de vraag: “Wat begrijp ik niet?” Men ontdekt dat twee feiten niet met elkaar in overeenstemming zijn – ze spreken elkaar tegen en er is iets wat men er niet van begrijpt. Dus probeert men de logica achter deze twee feiten te ontdekken: men zet er vraagtekens bij en komt dan een ander punt tegen dat men niet begrijpt. En als men probeert dat punt te begrijpen, ontdekt men weer een feit dat men niet begrijpt. En ergens onderweg zal men de reden vinden voor de situatie die men aan het onderzoeken is. 

Elk onderzoek zou in deze trant moeten worden uitgevoerd. Soms moeten er vele vragen worden gesteld, soms hoef je alleen maar iets te vragen zoals “Wat is dat voor een geluid?” om bij de bron van een moeilijkheid terecht te komen. Hier is een voorbeeld van een snel onderzoek bij een noodsituatie: een machinist heeft de wacht in de machinekamer van een schip. Zijn waarnemingsvermogen is normaal, maar wordt ondersteund door ervaring: hij observeert zijn werkterrein. Hij hoort een gesis dat er niet zou moeten zijn – iets wat in tegenspraak is met datgene wat men in een machinekamer verwacht. Onderzoekt de omgeving en ziet dat er niets kapot is behalve dat hij een klein wit wolkje ziet. Combineert zicht met gehoor. Komt dichterbij om het beter te kunnen zien. Hij ziet dat de afsluiter kapot is. Draait de stoomleiding dicht. 

In een notendop: (a) men ontdekt dat een deel van een organisatie, of wat het ook is dat men onderzoekt, niet goed functioneert, vervolgens (b) ontdekt men iets wat men er niet over begrijpt en vervolgens (c) ondervraagt men de mensen die te maken hebben met het deel van de organisatie dat niet goed functioneert of bekijkt men het gebied om meer gegevens te krijgen. 

Door deze volgorde aan te houden wordt de oorzaak van het probleem geïsoleerd, en vervolgens kan deze worden aangepakt zodat het gebied weer naar behoren functioneert. In een organisatie kan men deze drie stappen steeds weer toepassen en meestal is dat voldoende om te zorgen dat zij zonder problemen blijft functioneren. 

Wanneer men feitenonderzoek doet, spelen ook statistieken een rol. Een statistiek toont de productie van een activiteit of afdeling of organisatie, in vergelijking tot een eerder moment in de tijd. Ze weerspiegelt het al of niet bereiken van de doelstelling van het gebied – als de statistieken opwaarts zijn gegaan, komt men dichter bij het waarmaken van wat men in dat gebied van plan was. Als men een feitenonderzoek doet, zoekt men naar statistieken die neerwaarts zijn gegaan. Deze zijn natuurlijk niet zonder meer te begrijpen, dus ondervraagt men de betrokken personen. In hun antwoorden zal er iets zijn wat totaal onlogisch is voor degene die het onderzoek doet. Hij krijgt bijvoorbeeld als antwoord: “We kunnen de rekeningen niet betalen want José zat op cursus.” De onderzoeker wil alleen iets vinden wat hij zelf niet in overeenstemming kan brengen met de overige gegevens. Dus doet hij navraag bij de persoon van wie hij deze gegevens heeft gekregen en bij José. Vroeg of laat komt de werkelijke reden boven water. 

Als men het spoor volgt van de dingen die men niet begrijpt, zal er één van de twee volgende dingen gebeuren. Óf men zit op een dood spoor en men komt niet verder, op welk moment men terugkeert naar de hoofdlijn van het onderzoek, óf het levert meer informatie op. En als het meer informatie oplevert, zal men meer dingen tegenkomen die men niet kan rijmen. 

De truc van deze procedure is een draadje te vinden dat er los bij hangt – iets wat men niet kan begrijpen – en er aan te trekken door vragen te stellen. Dan komt er een katje tevoorschijn. Je trekt aan het touwtje door meer vragen te stellen. Er komt een babygorilla tevoorschijn. Trek nog wat meer. Er verschijnt een tijger. Trek nog een keer en allemachtig! Er komt een Generaal Sherman-tank tevoorschijn! 

Als men twee feiten tegenkomt die met elkaar in tegenspraak zijn, stelt men vragen over deze twee feiten en krijgt nog een punt te pakken dat men niet begrijpt. Mijn blijft dit spoor verder volgen naar dingen die men niet begrijpt totdat de werkelijke reden gevonden is.    

Het is niet te billijken dat mensen lui of dom zijn. Aan de basis zal men de werkelijke reden vinden van het gebrek aan actie of de voortdurende problemen in een deel van een organisatie.

Als men zijn “General Sherman tank” te pakken heeft, kan men in actie komen. 

Er zit altijd een reden achter een slechte statistiek. Men moet navraag doen bij de betrokkenen totdat men de werkelijke reden boven water gekregen heeft. Het zal nooit zijn: “Viola is niet al te snugger”. De reden zal meestal zijn dat Agnes was aangenomen als typiste, maar nooit had leren typen. Of dat degene die de leiding heeft over de afdeling, nooit op zijn werk verschijnt. 

De echte verklaring voor een neerwaartse statistiek is altijd iets wat heel gemakkelijk te begrijpen valt. Als je genoeg vragen stelt, zul je de echte verklaring krijgen en dan kun je ernaar handelen. 

Hoewel deze techniek een basisvorm is van feitenonderzoek, is zij uitermate effectief. Zij kan toegepast worden als men geconfronteerd wordt met eenvoudige of ingewikkelde situaties om op die manier tot op de bodem van de zaak te gaan. 

Onderzoeksbekwaamheden verbeteren hoe meer je het doet. Men kan scherper en efficiënter worden, zodat men in staat is ogenblikkelijk iets wat men niet begrijpt op te merken. Deze vaardigheid is de mens niet aangeboren, maar zij kan gemakkelijk worden aangeleerd. Om de snelheid en effectiviteit van onderzoekswerk nog te vergroten moet men de principes van de logica – een onderwerp dat tot nu toe niet alleen verkeerd begrepen is, maar dat ook onnodig ingewikkeld is gemaakt – kunnen begrijpen en toepassen.