Πως Κατευθύνουμε την Προσοχή ενός Παιδιού

Πολλοί λένε από συνήθεια σ’ ένα παιδί: «Μην το κάνεις αυτό, γιατί θ’ αρρωστήσεις», «Θεέ μου, σίγουρα θ’ αρπάξεις γερό κρυολόγημα!», «Αν εξακολουθήσεις έτσι, θ’ αρρωστήσεις». «Είμαι σίγουρη ότι ο Γιαννάκης θα κολλήσει ιλαρά αν πάει στο σχολείο» και κάνουν αμέτρητες άλλες τέτοιες απαισιόδοξες υποδείξεις. Χρησιμοποιούν, επίσης, χιλιάδες εκφράσεις του είδους «Μη», «Δεν μπορείς να», «Φρόνιμα». Οι γονείς θα πρέπει να έχουν το νου τους μ’ αυτές τις εκφράσεις και ν’ αποφεύγουν, όσο γίνεται, να τις χρησιμοποιούν. Με λίγη φαντασία και εξάσκηση δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς τρόπους να προφυλάξει τα παιδιά από τους κινδύνους χωρίς να χρησιμοποιεί συνεχώς λεκτικούς περιορισμούς. Στο μέτρο του δυνατού, οι υποδείξεις που γίνονται σ’ ένα παιδί θα πρέπει να είναι εποικοδομητικές. Αν περιγράψουμε παραστατικά σ’ ένα παιδί τι συμβαίνει σ’ ένα γυάλινο μπουκάλι, αν πέσει κάτω, θα το κάνουμε να καταλάβει καλύτερα αυτό που θέλουμε να του πούμε παρά με χίλιες στριγκλιές του είδους «Φύγε από κει!» ή «Άσ’ το κάτω!»

Οι απαλές, ήπιες κινήσεις του σώματος και η σιγανή φωνή θ’ αποτρέψουν σε μεγάλο βαθμό τη διέγερση όταν χειριζόμαστε παιδιά. Όποιος επιθυμεί να έχει επιτυχία δουλεύοντας με παιδιά, θα πρέπει να αναπτύξει αυτές τις ιδιότητες. Είναι ιδιαίτερα πολύτιμες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Αν κάποιος που προσέχει ένα παιδί πρέπει να τραβήξει γρήγορα την προσοχή του εξαιτίας ενός πιθανού κινδύνου και η απόσταση που τον χωρίζει από το παιδί είναι τέτοια που δεν του επιτρέπει να φτάσει σ’ αυτό γρήγορα, μπορεί να πετύχει με ανώδυνο τρόπο το ζητούμενο αποτέλεσμα, φωνάζοντας το όνομα του παιδιού αρκετά δυνατά ώστε να το ακούσει. Κάτι τέτοιο είναι πολύ καλύτερο από το να του ουρλιάξει και να του δώσει εντολές του είδους: «Σταμάτα!», «Μείνε εκεί!», «Μην το κάνεις αυτό!» και τα λοιπά. Έτσι, μειώνονται οι πιθανότητες να του προκαλέσει διέγερση.

Θύμηση

Το να ζητούμε από το παιδί να θυμηθεί είναι μια μέθοδος που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε εκατοντάδες καταστάσεις που προκύπτουν από μέρα σε μέρα: κάθε φορά που το παιδί γκρινιάζει, που είναι στενοχωρημένο και κλαίει για κάτι, όταν αισθάνεται ελαφρά άρρωστο, όταν έχει προφανώς διεγερθεί από κάτι, όταν έχει ακούσει τυχαία κάποια δραματοποίηση (επανάληψη στο παρόν κάποιου πράγματος που συνέβη στο παρελθόν). Ακόμη, όταν κάποιος το τιμώρησε αυστηρά ή εκδήλωσε κάποια δραματοποίηση απέναντί του ή αν αισθάνεται ότι το έχουν απορρίψει. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την παραπάνω μέθοδο κάθε φορά που ένα παιδί είναι στενοχωρημένο ή ανήσυχο για οποιονδήποτε λόγο ή αν γνωρίζουμε ότι είχε μια πολύ διεγερτική εμπειρία.

Όταν ένα παιδί βιώσει κάτι που το αναστάτωσε ή το τραυμάτισε, μπορεί στη διάνοιά του να ενεργοποιηθούν παρόμοια περιστατικά.

Αυτά μειώνονται όταν κάνετε το παιδί να συζητήσει σχετικά με την παρούσα αναστάτωση.

Το παιδί πρέπει να καθοδηγηθεί ώστε να συσχετίσει αυτό που συνέβη στο παρελθόν με αυτό που συμβαίνει τώρα. Αυτό θα αποφορτίσει τυχόν τραύμα που συνδέεται μ’ αυτό.

Η αρχή που ισχύει εδώ είναι να φτάσουμε στις συγκεκριμένες φράσεις και καταστάσεις που προκαλούν τη διέγερση. Η τεχνική αυτή μπορεί, φυσικά, να χρησιμοποιηθεί μόνο αφότου το παιδί έχει μάθει να μιλάει αρκετά καλά, ώστε να μπορεί να περιγράφει με ειρμό αυτά που σκέφτεται κι αισθάνεται.

Αν το παιδί αισθάνεται αδιάθετο (όχι σοβαρά άρρωστο), μπορείς ν’ αρχίσεις ρωτώντας το πότε είχε ξανανιώσει έτσι. Ένα παιδί συνήθως θυμάται. Καθώς του κάνεις κι άλλες ερωτήσεις σχετικά με το τι συνέβαινε, τι έκανε εκείνη τη στιγμή, ποιος μιλούσε, τι ειπώθηκε και πώς ένιωθε, θα περιγράψει τη σκηνή με παραστατικότητα. Όταν το κάνει, βάλ’ το απλώς να την περιγράψει μερικές φορές ακόμη. Κάθε φορά που φτάνει στο τέλος της διήγησης, λέγε του: «Μίλησέ μου ξανά γι’ αυτό. Πού ήσουνα όταν μιλούσε ο μπαμπάς;», «Πες το ξανά. Ή απλώς, «Για να δούμε τώρα, καθόσουν στον καναπέ όταν ο μπαμπάς λέει – τι λέει;» Μπορείς να χρησιμοποιήσεις κάθε απλή φράση που κάνει το παιδί να επιστρέψει στην αρχή του περιστατικού.

Δεν είναι ανάγκη να κάνεις αυτή την ενέργεια περίπλοκη. Τα παιδιά καταλαβαίνουν. «Πες το ξανά.» Λατρεύουν ν’ ακούν τις ίδιες ιστορίες ξανά και ξανά και λατρεύουν να λένε τις ιστορίες τους σε ακροατές που ενδιαφέρονται. Αλλά μη δείχνεις υπερβολική συμπόνοια. Δείξε του στοργή και ενδιαφέρον. Μην αναστενάζεις ούτε να του μουρμουρίζεις γλυκά: «Κακόμοιρο μωράκι μου, φτωχό μου πλασματάκι!»ή παρόμοιες φράσεις. Κάτι τέτοιο είναι δυνατό να κάνει το παιδί να θεωρήσει το χτύπημα ή την αδιαθεσία ως κάτι το πολύτιμο, επειδή χάρη σ’ αυτό του έδειξαν ιδιαίτερη προσοχή και συμπόνια.

Όσο πιο πολύ μπορέσεις να μπεις στην πραγματικότητα ενός παιδιού, τόσο καλύτερα θα μπορέσεις να το βοηθήσεις. Μιμήσου τους τόνους της φωνής του, τα «Ζήτω!» του, τα «Αλήθεια;» και τα «Και μετά;» του.Υιοθέτησε τις παραστατικές μιμήσεις του, τα ορθάνοιχτα μάτια του, το γεμάτο λαχτάρα ενδιαφέρον του, την όποια ψυχική του διάθεση ή τον τόνο στον οποίο βρίσκεται, χωρίς όμως, φυσικά, να φτάσεις σε σημείο παπαγαλισμού. Αν δεν μπορείς να το κάνεις καλά, τότε περιορίσου στο να είσαι απλός, φυσικός και να δείχνεις ενδιαφέρον.

Συχνά, ένα παιδί, όταν βρίσκεται σε διέγερση, χρησιμοποιεί μια ή δυο φράσεις ξανά και ξανά. Σ’ αυτή την περίπτωση μπορείς να ξεκινήσεις ρωτώντας το: «Ποιος το λέει αυτό;» ή «Ποιος σου το λέει αυτό;» ή «Πότε το άκουσες αυτό;».

Μερικές φορές θα επιμείνει να λέει: «Εγώ το λέω, “Σκάσε, ρε παλιοηλίθιε”» ή οτιδήποτε περιέχει η φράση. Στη συνέχεια, ρώτησε: «Ποιος άλλος το λέει;» ή «Για δες, μήπως μπορείς να θυμηθείς πότε άκουσες κάποιον άλλο να το λέει;» και συνήθως θ’ αρχίσει να σου μιλάει για κάποιο περιστατικό.

Μια γυναίκα που χρησιμοποίησε αυτή την τεχνική με την κόρη της έμεινε κατάπληκτη όταν το παιδί είπε: «Εσύ το είπες, μαμά, πολύ καιρό πριν». «Πού ήσουν όταν συνέβη;» «Α, δεν ήμουν παρά ένα τόσο δα πραγματάκι – στην κοιλίτσα σου». Αυτό, πιθανώς, είναι κάτι που δε θα συμβεί συχνά. Αλλά, καθώς το παιδί μπαίνει στο νόημα, αργά ή γρήγορα μπορεί να συμβεί. Όποιο κι αν είναι το περιστατικό, απλώς ξετύλιξέ το, συνεχίζοντας να κάνεις ερωτήσεις: «Τι έκανες;» Πού ήσουν; Εγώ πού ήμουν; Τι έλεγε ο μπαμπάς; Πώς ήταν; Πώς ένιωθες; Και ούτω καθεξής. Βάλε το παιδί να επαναφέρει το περιστατικό στη μνήμη του μερικές φορές, μέχρι να γελάσει. Αυτό θα το απαλλάξει από τη διέγερση.

Πώς Χρησιμοποιούνται οι Κούκλες και τα Λούτρινα Ζωάκια

Το να ακούσει μια διένεξη ή μια διαμάχη μεταξύ των γονιών του μπορεί να αναστατώσει εξαιρετικά το παιδί.

Ο γονέας μπορεί να βοηθήσει να διαλυθεί η ανησυχία του παιδιού αν πάρει κούκλες και δείξει στο παιδί τι έγινε.

Το παιδί δημιουργεί ξανά την εμπειρία με τις κούκλες...

... και η αναστάτωση που τυχόν έχει απομείνει πολύ σύντομα εξαφανίζεται.

Αν ο πατέρας γνωρίζει πως το παιδί άκουσε τυχαία κάποια δραματοποίηση ή ότι το τιμώρησαν αυστηρά ή ότι το μάλωσαν, μπορεί να διευθετήσει την κατάσταση λίγες ώρες μετά το συμβάν ρωτώντας το παιδί: «Θυμάσαι που φώναξα στη μαμά χτες το βράδυ;». Αν το παιδί δεν έχει συνηθίσει να εκδηλώνει το θυμό του στους γονείς του ή έχει υποστεί σοβαρή καταπίεση στο παρελθόν, ίσως χρειαστεί λίγο καλόπιασμα για να το καταφέρεις να μιλήσει γι’ αυτό. Παράλληλα, προσπάθησε να το διαβεβαιώσεις με τον τρόπο σου ότι δεν πειράζει καθόλου να μιλήσει γι’ αυτό. Αν απλώς δεν μπορεί, τότε μπορείς να προσπαθήσεις να πείσεις το παιδί να το αναπαραστήσει παίζοντας. Αν το παιδί παίζει με κούκλες ή λούτρινα ζωάκια, μπορείς, παίζοντας μαζί του, να το βάλεις να αναπαραστήσει τη δραματοποίηση με τις κούκλες ή τα ζωάκια.

«Αυτή είναι η μαμά-κούκλα. Κι αυτός είναι ο μπαμπάς-κούκλος. Τι λέει η μαμά-κούκλα όταν είναι θυμωμένη;» Πολύ συχνά αυτή η ενέργεια θα οδηγήσει το παιδί ακριβώς μέσα στη σκηνή και, αν του επιτρέψεις να ανοιχτεί πραγματικά και να περιγράψει τη σκηνή χωρίς να το κατακρίνεις, αλλά ακούγοντάς το με κατανόηση και ενδιαφέρον και ενθαρρύνοντάς το λέγοντας «Ναι, και μετά;» σύντομα θα παρατήσει την αναπαράσταση και θ’ αρχίσει να σου λέει ευθέως τι άκουσε. Ακόμη κι αν δεν το κάνει αυτό και –όπως κάνουν συχνά τα παιδιά– θα ξαναπαίξει το επεισόδιο μια-δυο φορές με τις κούκλες ή τα ζωάκια του και η έντασή του θα μειωθεί σε μεγάλο βαθμό.

Σχεδίαση εικόνων

Αντί να χρησιμοποιήσεις κούκλες ή ζωάκια, μπορείς να βάλεις το παιδί να σχεδιάσει εικόνες. «Ζωγράφισέ μου μια γυναίκα κι έναν άντρα... Τι κάνουν; Ζωγράφισέ μου μια γυναίκα που κλαίει» και ούτω καθεξής. Έμφαση θα πρέπει να δίνεται πάντα στον ενήλικο που δραματοποιούσε κι όχι στο παιδί που ήταν κακό, αν συνέβη κάτι τέτοιο. Το να ζητήσεις απ’ το παιδί να φτιάξει κάποια ζωγραφιά, το να παίξεις μαζί του αναπαριστάνοντας την οικογένεια, το να του κάνεις ερωτήσεις του είδους, «Και μετά τι λες;». «Και μετά τι λέω;» ή το να το βάλεις απλώς να επινοήσει μια ιστορία γύρω από το περιστατικό.

Θυμός

Σε παιδιά που δεν έχουν παρεμποδιστεί να εκδηλώνουν το θυμό τους ενάντια στους γονείς τους, τέτοιους είδους προσχήματα (τεχνάσματα) δεν είναι συνήθως απαραίτητα. Θα μιλήσουν ελεύθερα και θα δραματοποιήσουν σκηνές στις οποίες παρευρέθηκαν τυχαία ή φορές που κάποιος τα μάλωσε, αν δείξεις ενδιαφέρον και τα ενθαρρύνεις να ξετυλίξουν το επεισόδιο. Αν παρακολουθήσεις παιδιά που παίζουν, πολύ συχνά θα τα δεις να κάνουν ακριβώς αυτό, δηλαδή να μιμούνται τη συμπεριφορά των γονιών τους, καθώς και άλλων ενηλίκων, όταν δραματοποιούν κάτι.

Μερικές φορές, απλώς το να ρωτήσεις ένα παιδί: «Τι συνέβη και σ’ έκανε να νιώσεις άσχημα;» ή «Τι είπα και σ’ έκανα να νιώσεις έτσι;» θα φέρει στο φως και θα μειώσει την ένταση των διεγερτικών στοιχείων της παρούσας κατάστασης.

Όλοι γνωρίζουν τις απειλές βίας που μπορεί να περάσουν από το μυαλό των παιδιών όταν είναι απογοητευμένα και θυμωμένα: «Θα τον κάνω κομματάκια και θα τον πετάξω στο ποτάμι». «Θα τους αναγκάσω όλους να μπουν στην αποθήκη, θα κλειδώσω, θα πετάξω το κλειδί και θα το μετανιώσουν» και ούτω καθεξής. Αν το ενθαρρύνεις λέγοντάς του Ναι; «Και τι θα κάνεις μετά;» Ή «Ποπο, τι λες, βρε παιδί μου!», θα συνεχίσουν για λίγο κι έπειτα εντελώς ξαφνικά, όπως πολύ συχνά συμβαίνει, θα ηρεμήσουν και θα συνεχίσουν αυτό που έκαναν.

Αν ένα παιδί είναι θυμωμένο, άφησέ το να είναι θυμωμένο, ακόμη κι αν είσαι εσύ το θύμα. Άφησέ το να εκδηλώσει το θυμό του, ο οποίος εξαφανίζεται, συνήθως, γρήγορα. Αν, αντιθέτως, προσπαθήσεις να εμποδίσεις το θυμό του, αυτός θα μεγαλώσει και θα διαρκέσει περισσότερο. Το να αφήνεις ένα παιδί να αντιδρά σε μια κατάσταση που του προκαλεί απογοήτευση, χωρίς να το εμποδίζεις περισσότερο, αποδεσμεύει -απ' ότι φαίνεται- την ενέργεια που σχετίζεται με την απογοήτευση και είναι ο γρηγορότερος τρόπος να συνέλθει.

Φόβος

Αν ένα παιδί είναι φοβισμένο, άφησέ το να σου μιλήσει, ενθαρρύνοντάς το όσο πιο πολύ μπορείς. Αυτό είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό με τους εφιάλτες. Ξύπνα το παιδί, κράτησέ το ήσυχα στην αγκαλιά σου, έως ότου ηρεμήσει κάπως απ’ το κλάμα, και ρώτησέ το για τον εφιάλτη, βάζοντάς το να επαναλάβει κάμποσες φορές τι είδε στον ύπνο του, μέχρι να μη φοβάται πια. Έπειτα, ζήτησέ του να θυμηθεί ένα ευχάριστο περιστατικό και βάλε το να σου το διηγηθεί, προτού φύγεις και το αφήσεις μόνο του. Αν δε θέλει να κοιμηθεί μόνο του μετά απ’ αυτό, μην το υποχρεώσεις να αντιμετωπίσει το φόβο του. Μείνε μαζί του και ενθάρρυνέ το να σου μιλήσει μέχρι να μη φοβάται πια, ακόμη κι αν αυτό πάρει κάποιο χρόνο. Όταν ρωτάς το παιδί σχετικά με φόβους που έχει, μπορείς να χρησιμοποιείς τη φράση «ίδιο με». Αν το παιδί φοβάται το σκοτάδι, ρώτησέ το: «Τι είναι ίδιο με το σκοτάδι;» Αν φοβάται τα ζώα, μια παρόμοια ερώτηση θα το κάνει να αναλύσει το φόβο του. Ίσως να μη δεις αμέσως αποτελέσματα με την πρώτη ερώτηση, αλλά αν συνεχίσεις υπομονετικά θα πάρεις σύντομα μια απάντηση που θ' αφορά κάποιο περιστατικό στο οποίο έχει το παιδί την προσοχή του και θα μπορείς να το βοηθήσεις να το ξεπεράσει μιλώντας γι’ αυτό.

Θλίψη

Αν το παιδί είναι θλιμμένο, ένας καλός τρόπος για ν’ αρχίσεις είναι να το ρωτήσεις: «Γιατί κλαις;» Αφού σου πει μερικές φορές γιατί κλαίει –κάθε φορά με τη βοήθεια των ερωτήσεων που του κάνεις γύρω από το περιστατικό– κι όταν πλέον κλαίει λιγότερο, μπορείς να ρωτήσεις: «Για ποιο άλλο πράγμα κλαις;».

Στην πραγματικότητα, συχνά αρκεί να το αφήσεις απλώς να κλάψει μέχρι να του περάσει. Αυτό αληθεύει, ιδιαίτερα στην περίπτωση που βρίσκεσαι πολύ κοντά του και γνωρίζει ότι μπορεί να βασίζεται σε σένα για υποστήριξη και βοήθεια.

Μην προσπαθήσεις να κάνεις ένα παιδί να σταματήσει να κλαίει λέγοντάς του απλώς να μην κλαίει. Είτε ασχολήσου με το περιστατικό που προξένησε το κλάμα, ρωτώντας το παιδί τι συνέβη και βάζοντάς το να σου το διηγηθεί, μέχρι ν’ αρχίσει να γελάει, είτε άσε το να ξεθυμάνει κλαίγοντας, ενώ το χαϊδεύεις ή το κρατάς στην αγκαλιά σου. Σ’ αυτή την περίπτωση δε λες τίποτε, απλώς του δείχνεις στοργή.

Οξυθυμία

Αν το παιδί απλώς γκρινιάζει και είναι «ατίθασο», μπορείς συχνά να το κάνεις να αλλάξει διάθεση αποσπώντας την προσοχή του, είτε με το να του διηγηθείς μια καινούρια και συναρπαστική ιστορία είτε με το να του δώσεις ένα βιβλίο με εικόνες ή αν είναι πολύ μικρό κάτι που να γυαλίζει. Αυτή είναι μια παλιά αλλά αποτελεσματική τεχνική. Αν το παιδί γκρινιάζει, είναι πιθανόν να βαριέται, πράγμα που σημαίνει ότι κάτι το εμπόδισε να ασχοληθεί ελεύθερα μ’ αυτό που το ενδιέφερε. Ψάχνει για κάτι καινούριο, αλλά δεν μπορεί να το βρει. Αν καταφέρεις να του δώσεις κάτι που θα κινήσει το ενδιαφέρον του, θα γίνει γρήγορα πιο εύθυμο. Μην κάνεις, ωστόσο, έξαλλες προσπάθειες για να τραβήξεις την προσοχή του, ταλαιπωρώντας το με απότομες κινήσεις και εκφράσεις του είδους: «Κοίτα, μωρό μου, κοίτα τι ωραίο ρολόι!» και αρπάζοντας κάποιο άλλο αντικείμενο αν το πρώτο δεν έφερε άμεσα αποτέλεσματα. Συχνά, κάτι τέτοιο θα του δημιουργήσει σύγχυση και μόνο. Κάνε απαλές και ήσυχες κινήσεις, κράτα τη φωνή σου γλυκιά και ήρεμη και κατεύθυνε την προσοχή του σ’ ένα καινούριο πράγμα. Αυτό θα είναι αρκετό.

Αν τίποτα απ’ αυτά δεν έχει αποτέλεσμα, μπορείς κάποιες φορές να το απαλλάξεις από τη δραματοποίηση φέρνοντάς το στον παρόντα χρόνο με έντονη σωματική διέγερση, όπως με το να παλέψεις μαζί του για παιχνίδι ή με κάποια άλλη έντονη άσκηση.

Αν μπορείς να έχεις την προσοχή του παιδιού για αρκετή ώρα, μπορείς να του ζητήσεις να σου μιλήσει για κάτι καλό που του συνέβη. Ίσως να το κάνει απρόθυμα στην αρχή, αλλά συχνά, αν το ενθαρρύνεις, πηγαίνει κατευθείαν στην ευχάριστη ανάμνηση και πολύ σύντομα είναι και πάλι ευδιάθετο.

Το νέο αυτό παιχνίδι των αναμνήσεων είναι ένας εποικοδομητικός και ευχάριστος τρόπος για να κρατήσεις ένα παιδί απασχολημένο κατά τη διάρκεια μακρινών ταξιδιών, σε περιόδους αναμονής, περιόδους ανάρρωσης και ούτω καθεξής.

Τα παιδιά έχουν εκ φύσεως μεγάλη ικανότητα στο να επαναφέρουν πράγματα στη μνήμη τους. Λατρεύουν να μιλούν για περασμένες ευχάριστες στιγμές. Ένα μεγάλο μέρος των συζητήσεων που κάνει ένα παιδί είναι γεμάτο από τα υπέροχα πράγματα που έχει κάνει ή που ελπίζει να κάνει και συχνά μιλάει αυθόρμητα για φορές που ήταν φοβισμένο ή στενοχωρημένο.

Μάθε σ’ ένα παιδί να διηγείται όλες τις ευχάριστες στιγμές του, ρωτώντας το τι συνέβη, όταν πήγε στο ζωολογικό κήπο ή όταν πήγε για κολύμπι. Όταν αρχίσει να σου λέει, κάνε το, με έμμεσο τρόπο, να μιλάει στον ενεστώτα, αν δεν το κάνει από μόνο του, όπως έχουμε πει παραπάνω. Ζήτα του να νιώσει το νερό, να νιώσει τις κινήσεις που κάνει, να δει τι συμβαίνει, ν’ ακούσει τι λένε οι άνθρωποι και τους ήχους γύρω του. Αυτό θα το βοηθήσει να επαναφέρει σταδιακά στο νου του τα διάφορα πράγματα που αντιλήφθηκε. Μην επιμείνεις, ωστόσο, να σου κάνει μια πλήρη περιγραφή των αισθήσεων που είχε, εφόσον επαναφέρει στο νου του το περιστατικό γρήγορα και με βεβαιότητα και μιλάει γι’ αυτό με ευχέρεια. Δε χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να βάλεις ένα παιδί να το κάνει αυτό.

Μπορείς να ξεκινήσεις το παιχνίδι λέγοντας: «Ας παίξουμε το παιχνίδι των αναμνήσεων» ή «Πες μου για τότε που πήγες…» ή «Ας κάνουμε ότι πάμε ξανά στο ζωολογικό κήπο» ή οποιαδήποτε άλλη τέτοια απλή φράση. Μπες στην ιστορία όσο περισσότερο μπορείς, υιοθετώντας τον τόνο και το φέρσιμο του παιδιού, αν μπορείς να το κάνεις με ευκολία, δείχνοντας συνεχώς ενδιαφέρον και περιμένοντας με λαχτάρα την επόμενη λεπτομέρεια.

Κάθε φορά που ένα παιδί έρχεται να σου πει για ένα ατύχημα που είχε ή κάτι που το φόβισε ή το έκανε να στενοχωρηθεί, άκουσέ το και βάλε το να το επαναλάβει κάμποσες φορές. Όσο τα παιδιά μαθαίνουν πώς να «παίζουν το παιχνίδι των αναμνήσεων» και μαθαίνουν τι τους προσφέρει, θ’ αρχίσουν να το ζητούν όταν το θέλουν ή το έχουν ανάγκη.

Υπάρχουν πολλά ακόμα βοηθήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσετε τα παιδιά. Επικοινωνήστε με τον κοντινότερο οργανισμό της Σαηεντολογίας για να βρείτε το βιβλίο που τα περιέχει.

Για ακόμη μια φορά, αναφέρουμε ποια είναι τα κύρια σημεία, όταν έχουμε να κάνουμε με τις αναστατώσεις ή τα χτυπήματα ενός παιδιού:

1. Για ελαφρά χτυπήματα, δίνεις ένα βοήθημα, αν χρειάζεται, ή αφήνεις το παιδί να ξεθυμάνει κλαίγοντας, αν αυτό φαίνεται να αρκεί.

2. Βάζεις το παιδί να θυμηθεί την τελευταία φορά που συνέβη ένα παρόμοιο περιστατικό ή το βάζεις να σου διηγηθεί με λεπτομέρειες τι συνέβη που το έκανε δυστυχισμένο.

3. Μαθαίνεις στο παιδί να θυμάται, βάζοντάς το να σου διηγείται περασμένες ευχάριστες στιγμές.

4. Χρησιμοποιείς την επαναφορά στη μνήμη ευχάριστων στιγμών ή άλλες τεχνικές για να βγάλεις το παιδί από στιγμές αναστάτωσης και να το φέρεις στον παρόντα χρόνο.

Με τέτοια φροντίδα το παιδί θα είναι πιο υγιές και πιο ευτυχισμένο.